Seizoen 2022-2023: 100 jaar Flor Barbry |
100 jaar Flor Barbry
Op 28 maart
2021 zou de stichter en bezieler van ons Volkstoneel
voor Frans-Vlaanderen
Flor Barbry
precies 100 jaar
zijn geworden. Hij mag dan al fysiek deze wereld lang
geleden vaarwel hebben gezegd, zijn ‘spirit’ leeft nog
als nooit tevoren. Zijn ‘troupe’ staat er anno 2021 nog
altijd. De troupe die hij tot leven bracht, opgevoed
heeft en als een veerkrachtig gezelschap heeft
nagelaten. Hij was acteur, regisseur, auteur, bewerker,
vertaler èn onvermoeibaar trekpaard. Van 1954 tot zijn
dramatisch overlijden in 1986.
Over het
leven en werk van Flor Barbry zijn onderhand vele, vele
bladzijden tekst opgetekend. Maar allicht nog niet
zoveel als hij er zèlf heeft geschreven. Als rusteloze
ziel was hij
betieketakt om naar zingeving te zoeken, naar
betekenis, om de mens en diens motieven te ontrafelen en
in woorden te gieten. Maar evenzeer wilde hij iedere
veldwegel, beek, bult of put van ‘zijn’ streek kennen,
en daar behoorde Frans-Vlaanderen onmiskenbaar toe. En
vooral wilde hij kennen: alle mensen ‘ol n’angern kant
van die schreve’. Hij had ze innig lief, hij kende hun
cafés, hun keukens, hun taal, hun verlangens, miseries,
vreugdes en verzuchtingen. Bij een goed klas wijn kon
hij over elk Frans-Vlaams dorp of gehucht een
avondvullende lezing geven. Vol eruditie over historie
of achtergrond, maar vooral vol leutige petites
histoires en anekdotes (waar hij zèlf meestal een rol in
had!).
Met die
bevlogenheid trok hij in 1955 voor het eerste de
Frans-Belgische grens over met “De Sterre”, en onder
zijn bezieling zou het gezelschap dat met steeds
groeiende frequentie blijven doen. Flor bewerkte en
hertaalde diverse stukken naar zijn prachtige streektaal
vol spitse spreuken en geestige volkswijsheden. De
Frans-Vlamingen smulden letterlijk van die taalpracht
als van vers koekenbrood. Bovendien schreef hij zelf ook
5 stukken voor het Volkstoneel:
De Harlekyn
(1963-’64), In
Attendant (’64-’65),
Kerstavond
(’65-’66), Begin
met Eva (’66-’67) en
De Klaarlandwegel
(’85-’86). Hij ontving voor zijn bijzondere verdiensten
de Visser Neerlandiaprijs, de Staf Bruggenprijs en in
1980 de André Demedts-prijs. Bovendien werd Flor ook
geridderd in de Orde van ’t Manneke uit de Mane. Na zijn
overlijden werd ons gezelschap naar hem vernoemd, als
blijvende hommage aan onze pionier en inspirator.
Flor Barbry
heeft in 1954 het fundament gelegd, de eerste lagen
gebouwd en in de volgende decennia de solide constructie
die is uitgegroeid tot een stevig toneelhuis met vele
kamers. Wij zijn hem daar bijzonder erkentelijk voor.
Jos Mooren
Nog een eeuweling:
pater Joris Declercq
1921 was
wat men noemt een ‘boerejoar’! Bijna tegelijk met Flor
werd immers nog een markante figuur geboren in
Westouter, met één dag verschil. In realiteit scheelden
ze maar een handvol minuten want Joris (alias Djoos
Uytendoale) kwam ter wereld op 27 maart 1921, even vóór
middernacht, en Flor kort nà, op 28 maart. Er wordt
verteld dat de handen van de ‘achterwoarege’
(vroedvrouw) nog niet droog waren van Djoos toen ze Flor
ter wereld hielp komen. Beide vrienden zouden dit jaar
dus “eeuweling” zijn geworden, zij het postuum.
Djoos
Uytendoale bewerkte in 1954 “En waar de sterre bleef
stille staan” van Felix Timmermans in het Westouters, “om
by d’èèste occoasje te speeln vôr de menschen van over
de schreve, de Fransvloaming’n”. En dat gebeurde…,
want in januari 1955 trok Flor Barbry met “De
Verbroedering” naar Sint-Jans Cappel om
De Sterre te
spelen. Het Volkstoneel voor Frans-Vlaanderen was
geboren, en zou onder de leiding en bezieling van Flor
steeds vaker de Frans-Vlaamse buren trakteren op een
gesmaakte avond toneel en intense contacten.
Ter
nagedachtenis aan pater Clercq zijn in het
programmaboekje van “De nieuwe moarte” een aantal van
zijn beroemde levenswijsheden en spreuken opgenomen.